Hebban olla vogala (Altniederländisch)

[Sisyphos]

In de middeleeuwen, toen men nog met pennen uit vogelveren schreef, was het gebruikelijk dat de schrijvers hun nieuwe pennen uitprobeerden op een bladzijde van een boek, waarmee ze zich net bezig hielden.

In 1932 werd door een Engelse geleerde in een bibliotheek in Oxford een los stuk perkament ontdekt dat gebruikt was om een boekband te verstevigen en waarop naast een Latijnse handschrift ook een versje in het Oudnederlands als zogenaamde "probatio pennae" of penneproef is vereeuwigd. Het schrijfseltje wordt onterecht beschouwd als het oudste geschreven Nederlands (ondertussen zijn er al oudere stukken teruggevonden, cf. Wachtendonkse Psalmen) maar omwille van de romantiek en beknoptheid ervan blijft dit het populairste beginpunt van de Nederlandse literatuur.

Deze korte tekst is geschreven door een West-Vlaamse monnik omstreeks 1100 in de abdij van Rochester in het graafschap van Kent in Engeland toen hij zijn nieuwe pen in gebruik nam en blijkbaar iets opschreef, wat hem net door het hoofd schoot. Om zijn tekstje voor anderstaligen begrijpelijk te maken, schreef hij woord voor woord de Latijnse vertaling erboven:

Latijn: Abent omnes uolucres nidos inceptos nisi ego et tu. Quid expectamus nu(nc).

Oudnederlands: Hebban olla uogala nestas bigunnan hinase hi(c) (e)nda thu uuat unbidan uue nu

Hedendaags Nederlands: Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve jij en ik; waar wachten we nog op?

De geschiedenis van de Nederlandse taal begint dus met een vers over de liefde. Bijna alle Vlamingen hebben dit versje op school uit 't hoofd moeten leren in het middelbaar onderwijs.



Im Mittelalter, wo man noch mit Vogelfedern schrieb, war es üblich, dass die Schreiber ihre neuen Federn ausprobierten auf einer Seite eines Buches, mit dem sie sich zurzeit beschäftigten.

1932 wird von einem englischen Gelehrten in einer Bibliothek zu Oxord ein lockeres Stück Pergament entdeckt, das gebraucht worden war um einen Bucheinband zu verstärken, und worauf, neben einer lateinischen Handschrift, auch ein Verslein auf Altniederländisch, als sogenannte "probatio pennae" oder Federprobe verewigt worden ist. Das Geschreibsel wird unberechtigerweise für das älteste geschriebene Niederländisch gehalten (in der Zwischenzeit sind schon ältere Stücke zurückgefunden, cf. Wachtendonker Psalmen), aber wegen der Romantik und Kürze davon bleibt es der populärste Anfangspunkt der niederländischen Literatur.

Dieser kurze Text ist von einem westflämischen Mönch zirka 1100 in der Abtei von Rochester in der Grafschaft von Kent in England geschrieben worden, als er seine neue Feder in Gebrauch nahm und offensichtlich etwas aufschrieb, was ihm genau durch den Kopf schoss. Um sein Textchen für Anderssprachige begreiflich zu machen, schrieb er Wort vor Wort die lateinische Übersetzung drüber.

Latein: Abent omnes uolucres nidos inceptos nisi ego et tu. Quid expectamus nu(nc).

Altniederländisch: Hebban olla uogala nestas bigunnan hinase hi(c) (e)nda thu uuat unbidan uue nu
Deutsch: Alle Vögel sind schon tätig mit ihren Nestern, außer dir und mir; worauf warten wir noch?

Die Geschichte der niederländischen Sprache beginnt also mit einem Vers über die Liebe. Fast alle Flamen haben dieses Verslein in der Schule aufwendig lernen müssen.

[ramon]

Erg mooi!

[Morand]

prachtig zitaat, dit moet ik wel onthouden...

Welk zijn voor jouw de hederdaagse beste nederlandse schrijvers? ik plan in Januar een paar daage in Rotterdam te gaan, dus zou graag wat boeken daar koopen...

[Sisyphos]

Goh, moeilijke vraag. Ik zou zeggen: Jeroens Brouwers, Arnon Grunberg (heeft net een nieuw boek uit, "Tirza", en de kritieken waren zeer lovend), Maarten 't Hart,...

Maar smaken verschillen natuurlijk en zelf lees ik veel vaker klassieke werken, o.a. van Gerard Reve (subliem naar mijn mening maar je moet ervoor zijn), Harry Mulisch ("De ontdekking van de hemel" is een aanrader) Willem-Frederik Hermans ("De donkere kamer van Damokles" is eveneens aan te raden).

[lilou]

Bigunnan of hagunnan ?

Hoe wordt die zin uitgesproken?

[felyrops]

Volgens de laatste bevindingen zou het "borduurwerk van Bayeux" te Rochester vervaardigd zijn, niet door koningin Mathilde maar door een ploeg borduurders(sters), misschien wel vlamingen. U voelt al wat ik wil suggereren, newaar.

D'après les dernières investigations, la "broderie de Bayeux" n'aurait pas été produite par la Reine Mathilde, mais par un équipe de brodeuses/brodeurs à Rochester, probablement flamands. Vous voyez où je veux en venir, n'est-ce-pas?

[lilou]

Neen, helemaal niet!

[Poyon]

'k zie 't niet ook

[felyrops]

Welnu, de latijnse teksten op het 'borduurwerk van Bayeux' zijn in correct latijn gesteld. De gewone borduursters moeten een mentor hebben gehad, een geleerde. Een monnik-copist was een geleerde. Misschien die van "Hebban olla vogala ...". Een gewone veronderstelling, hoor!

[lilou]

Soms lees ik ook: Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu. Wat unbidat ghe nu?
Wat is de echte ?

[felyrops]

http://66.102.9.104/search?q=cache:wTlj9rE_xekJ:entoen.nu/venster.aspx%3Fid%3D5+Hebban+olla+vogala&hl=nl&ct=clnk&cd=5
J'ai, un jour, imprimé l'original d'internet, mais je ne le retrouve plus. Je cherche, juste un peu de patience.

[lilou]

Als ik goed versta, is het oorpronkelijke document beschadigt. Men kan het op verschillende manieren lezen en interpreteren.