1 Textes en francique rhénan (F, D)

2 Textes en francique mosellan (F,D)

3 Textes en francique luxembourgeois (B,F,L,D)

4 textes en francique central (B,D)

5 Textes en bas-rhénan (D, B, NL)

6 Textes en bas-francique

7 Textes en francique oriental

 

 

 1 Textes en francique rhénan (F, D)

 

I DOKTER    SIM  WILLE – Francique rhénan (Moselle, France)

 

Adaptation francique (Platt de Spicheren) de la scène 1 de l’Acte I du Médecin malgré lui   de Molière

 

Traduction : Eliane Fogelgesang

 

SGANARELLE  -  Nââ, un ich soohn der dass ich nix mache, ich honns Wort un ich binn de  Herr.

 

MARTINE  -  Un ich soohn der dass du sollsch läwe wie ich will un ich honn dich nit geheijerat foo din Quatsch zuzehere.

 

SGANARELLE  -  Oh ! Isch e Frau e grosses Elend ! der Arischtot hat jo recht gehat wie e gesat hat dass e Weib noch schrecklicher isch wie e Deijwel !

 

MARTINE  - regardant le public – Honn ihr der schlauer Monn geheert met sinem blöder Arischtot ?

 

SGANARELLE  -  Ja, schlauer Monn. -  Bombant le torse  -  Such e mol e Holshauer der iwelehe konn wie ich, der bie e grossem Dokter gedinnt hat un dobie ebes geleert hat !

 

MARTINE  -  regardant le public  -  Also, so e Footzer !

 

SGANARELLE  -  regardant le public  -  Also, so e Mischtstick ! !

 

MARTINE  - Ich hät mir jo besser e Bèn gebroch wie ich ja gesat honn !

 

SGANARELLE  - Ich hät jo besser der Notär zum Deijwel geschickt wie ich innerschriew honn !

 

MARTINE  - Jo, beglaah dich ! Du musch Gott donke dass e mich als Frau hasch !

 

SGANARELLE  - Oh, ja, honn ich Glick ! Das hon ich en de Hochzitsnaat schunn gemerkt, un – Nun di Dié ! – om bechte schwätze me nit driwer !

 

MARTINE  -  Von was willcht du genau schwätze ?

 

SGANARELLE  -  Ruh ! Schwätze me nimmé devon… Mia wisse was me wisse un du waasch froh dass de mich gefunn hasch !

 

MARTINE  -  Wieso wa ich froh ? E Keal wo mich ens Spital brengt, e Drecksack, e vedrehter Hund wo alles wegfresst ?

 

SGANARELLE  -  Das ich gelooh, ich vesufe e Däl.

 

MARTINE  - Wu me alles em Hus vekaaft…

 

SGANARELLE  -  De geht’s em besser.

 

MARTINE  -  Wu me sogar min Bett e weggehol hat...

 

SGANARELLE  -  De stehchte aah friher uff.

 

MARTINE  -  Un wu ken Meewle meh em Hus losst

 

SGANARELLE  - De hat me besser ze wonnere !

 

MARTINE  -  Un dea wu von Morjds bes Oweds spielt un suft !

 

SGANARELLE  -  So fenne ich de Zit nit so long.

 

MARTINE  -  sur le ton de la plainte -  un was soll ich en dea Zit met minner Famil mache ?

 

SGANARELLE  - Alles was du willsch.

 

MARTINE  -  des sanglots dans la voix  -  Ich hon vier aame Kenn uf de Aame…

 

SGANARELLE  - Sitze uff de Bodde.

 

MARTINE  -  accentuant ses sanglots  -  Die velonge de gonze Zit Brot.

 

SGANARELLE  -  De drech se. Wenn ich gut getrunk honn un gut gess honn, do solle se all sat sinn.

 

MARTINE  - Un du mennsch, Siffer, dass das alles so witerscht geht ?

 

SGANARELLE  - Mensch Frau, alles met de Ruh !

 

MARTINE  -  Soll ich ewich dinne Frechhätte unn din Sufferei lide ?

 

SGANARELLE  - Musch nit grad hoch gehn, Frau.

 

MARTINE  - Ich (wäs) nit was ich mache soll dass du en de Fuhr tapscht.

 

SGANARELLE  -   la menaçant de la main  -  Frau, ihr wisse doch dass ich nit viel Geduld honn un dass ich e guddi Hond honn

 

MARTINE  - Du konnsch mia nur drohe, mach nix !

 

SGANARELLE  - Mamalé, Herzjelé, es kitzelt eich, wie immer

 

MARTINE  -  Ich honn kenn Ongscht von dia.

 

SGANARELLE  -  Minn Herzje, suche ne willer ?

 

MARTINE  -  Du konnscht sonn was de willscht, du mach mia kenn Ongscht

 

SGANARELLE  -  Minn Allerliebschtes, ich sowle eich de Ohre

 

MARTINE  - Du Siffer, du !

 

SGANARELLE  - Ich schlonn bal.

 

MARTINE  -  Du Winnsack, du !

 

SGANARELLE  -  Ich schlonn eich bal somme.

 

MARTINE  - Du Drecksack, du !

 

SGANARELLE  - se saisissant d’un bâton  - Ich schlohn eich bal de Ribber durch

 

MARTINE  -  Du frescher Hund, du ! Du Haatzkrämer ! Du Gauner ! Du Liener ! Du Sackhauer !

 

SGANARELLE  -  la frappant  -  Ah ! Ihr wille doch devon honn ?

 

MARTINE  -  Ah ! ah ! ah ! ah !

 

SGANARELLE  - So honn e Ruh.

 

HAUT

2 Textes en francique mosellan (F,D)

 

I " Wierter for de Wolken"  de Jean-Louis Kieffer

(Documents aimablement fournis par l'auteur lui-même – Président association Gau un Griis - www.gaugriis.org )

 

1  Lottringer Opportunist

 

Schwätz doch keen Platt, du Esel. Pfui!

Parle donc le Français de chez nous, Nonn di Pipp noch mol! Et és doch wuarh! Wo sén mir dann?

Franséisch és doch schéin, wat wéllscht de noch mét Platt afängen? A la rigueur encore le Hochdeutsch, ça peut servir une fois. Ca m'a bien servi à moi quand le Adolphe il était là... un wenn de Amerikannern domols nét komm wären, wär eich noch Eppes génn  bei de Preisen.

Mais l'avenir est devant nous et aussi le Français. Mä beinoo!

Platt schwätzen és honsgewéhnlich, dat és en Negersprooch... Englisch schwätzen, ah woui! Wenn de Amerikannern domols länger bliw wären, hätt eich och ganz gutt Englisch geschwätzt. Mais pas le Platt!

Hergott noch mol! Eich meenen dau hascht se né meh all, mét deinen Kénnern Platt ze schwätzen. Mer hann dich in de Schoul of Metz geschéckt, un dann of de Uniwersität of Nanzisch, ess de sollscht Eppes génn... Hätt eich domols franséisch geschwätzt, wär eich och Eppes génn!

Un dau schwätscht wei Platt mét déinen Jongen. Ah bä, ça alors! Wei saan eich awwer neischt meh!

Platt schwätzen, pfui!

Moi je ne parlerai que le français mét meinen Kénnskénnern, mer sén doch dahäm in Frankreich. Nee oder watt! Oder és datt och schon né meh wuahr?

HAUT

 

 

2 Et letscht Wuert  le dernier mot

 

"Mach alles schéin propper un sauwer «Nettoie tout nettement et proprement

Kier de Wierter un schepp se of     Ballaie les mots et ramasse les

Vergess nét de Grimmeln.    N’oublie pas les miettes        .

Holl de schéinscht Biller      Prends les plus belles images

Un dou mich herresch aan.   Et pare-moi de mes  beaux habits.

Mét den Geféihlen aus deinem Herz       Avec les sentiments de ton coeur

Schmink mein  Auen én  blou        Maquille mes yeux en bleu

Mein Broscht én weiss            Ma poitrine en blanc

Mein Gesicht én rout.           Mon visage en rouge

Parfumier et Zémmer mét der Musick. Parfume la chambre avec la musique

Von den Silben.                       Des syllabes

 

Un loss se kommen     Et laisse les venir

Dass se noch gesinn,    Pour qu’ils voient encore

Wéi schéin ich sén.      Combien je suis belle

 

Un dann loss mich steerwen Et puis laisse moi mourir

Alleen...     Seule... »

HAUT

 

 

3 Schapsbrennerei oder de Kontrolerangscht.

 

         - 250 Liter Quetschen, 180 Liter Mirabellen, 800 Liter Bieren, un dat alles of drei Scheinen: der Tant Finnchen ihren, em Onkel Néckel seinen un usen. Do dagenjen kann der Kontroler doch neischt saan...

            - Jo... un et Fass Quetschen wo im Keller hénner de Rommeln verstoppt és, un de 300 Liter Viez vom Vorjohr...! En schéinen Dach géscht dau noch erwétscht, un dann hängscht de ! Dann kann mer us ganz Verméijen verkääfen for paar Liter Schnapps!

 

            Jedes Johr zwéschen Dezember un Februar hat mein Mammen drei bees Daa gehaat: de drei Daa von der Schnapsbrennereizeit, do hat mein Mammen den Kontrolerangscht ausgestann! Schnaps brennen wär jo neischt geween, wenn mein Pappen nur sein Quantum gebrannt hätt, awwer er hat for "anner Leit" gebrannt... Un er hott émmer so vill Bieren , so vill Quetschen, Praumen , Mirabellen. Déi hott er doch nét kinnten énner de Bääm faulen lossen! Un jedes Johr hat er 300 Liter Viez ze vill gemach! Déin konnt er doch nét den Kulang rapp laafen lossen!

         - So lang wéi man et Brennrecht hann, muss ma profitieren. Der Kontroler és noch nii komm... Forwatt soll er diss Johr kommen? Un dann, et és alles in Ordnung! Ich wees wat ich ze machen hann!

            - Un der Kontroler déer wees et noch besser!

            - Allez, allez...

            Un noo déim "allez, allez" és mein Pappen in den "Garage" gang hénnerm Haus wo em Steffens Alfons sein Kessel marschbereit gestann hat. Am 6 Auer mojens hätt et sollen lossgehn; so hat et mol om Schnapsschein gestann, déim wo ma muss em Kontroler weisen wenn er kémmt. Un im 4 Auer Mojens hott mein Pappen schon et Quetschenfass "aus em Keller hénner de Rommeln" duerch den Kessel gedriw... Et leer Fass és bliw wo et wor, gutt verstoppt. Et kleen Wasser, besser gesaat "der Drouw", és verschwonn... irjendwo hin, wahrscheinlich wo sich nii keen Kontroler hin getraut hätt!

            Un im 6 Auer és de "normal Schnapsbrennerei" losgann.

            Im 8 Auer és de Mammen gucken komm:

            - Un...?

            - De Quetschen sén meh wéi prima aagelaaf : 22°. Un déi aus em Keller fascht grad so gutt. Diss Johr gett et Schnaps !

            - Pass nur of, wat de mächt ! Wenn der Kontroler käm, dann wären mir schéin gebollert!

            Im 9 Auer sénn mei Brouder un eich us de Féngern wäarmen komm aan den Kessel. Mein Pappen hat  in der Zeidong gehuckt. Et Feier hat gerouscht, et Kéihlfass hat gedämpt un der Drouw és in de Leiterbittchen gelaaf dick wéi en Fénger un hat gesong wéi der Borren. Zauberhaft...! Wéi kann nur aus déi dreckig faul Quetschen so eppes Guddes rauskommen? Wenn et Alkohol all aus de Quetschen raus wor, és der Kessel rémgekippt génn, for den Balljsch rauszeschidden. Do hat et in der "Garage" ausgesinn wéi in der Hell, un user Pappen wor der Deiwel wo im Damp im  Kippkessel geruddelt hat mét em "helzenen Stéppeleisen" for de letscht Keeren von den Quetschen rauszedreiwen...

            Im 2 Auer noométtes woren de Quetschenfässer leer un de Mélchkannen voll Drouw. Dann és der Kessel "pico bello" gebotzt génn, un nooheer és et rierschten richtig loss gang. Der Kontroler wor nét komm... awwer wenn er wei käm grad in déim Moment lo, wo man aafängt ze leitern, dann wär user Herrgott en béiser Mann!

            De Loft és frei. Der Drouw gett beigeschlääft un in den Kessel geschutt so schnell wéi miilich. Der Pappen és dapper schnell de Mélchkann mét em Drouw vom "Quetschenfass im Keller hénner de Rommel" suchen gang. Im Schnucki sein Haisjen wor de Kann verstoppt. Dohin wär der Kontroler nii gucken gang, weil user Schnucki iwwerhaupt gar keen Spass hott mét den Kontrollern. Déer hätt déin lo'n verroppt.

            Der Kessel wor gekippelt voll, fascht bés aan den Rand. Der Deckel oder "Cylinder" és drof deschrauwt génn. Der "col de cygne", dat Kopperrohr wéi en  Bréck zwéchen den Kessel un et Kéihlfass, és ganz "doucement" ofgestallt génn: een Seit om Deckel, déi anner of der "Schlang" vom Kéihlfass. Wei gétt geleitert. Do muss ofgepasst génn, sonscht és alles verhunst! Et Feier muss ganz langsam brennen, am beschten héllt man Eechenholz... Abwaarten!

            Zwei Stonnen drof, fängt et am Rand von der Schlang aan ze dämpen: der Schnaps és  né meh weit, er és schon im Rohr. De Schlang houscht ganz zaart, de Alkoholwoo geht rof, der Schnaps stousst. Der Vorschuss kemmt raus : "schuuut"... En halw Glass voll wo mer nét kann gebrauchen, weil déer ganz weiss és, voller Kalk von der Schlang.

            Man hiert wéi de Schlang den Schnaps langsam rausdreiwt als wéi wenn se hénner Otem wär "houww... houww", un der Schnapps rutscht wéi en Kristalfadem ganz dénn in de Leiterbittchen. Mét der Taschlamp guckt mein Pappen of de Woo

            - 28° ! Hei do ! Déer lo gétt gutt ! Wei brauch nur noch ofgepasst ze génn, datt er émmer so schéin langsam laaft. Un wenn der Kontroler soll kommen, dann holen mer grad wat mer daarf kréin: 20 Liter. Dann roppen mer ab un saan zou ehm : "dat lo és us Quantum!"

            Awwer weil der Kontroler nét komm és, sén déi ierscht 10 Liter bei den Schnucki gedraan génn, un déi anner 10 och... Un der Schnaps és émmer schéin langsam gelaaf in de Bittchen; mir Kénner hann halt den Fénger drén gezompt un déin abgeleckt. Wéi der Schnaps so ongefähr aan 19° komm és, hann mer émmer Besuch kréit:

            - Un laaft er gutt ? hat der Méchel gefroot.

            - Mét 28° aagelaaf, er és noch of 19° un ma kann ehn wei kueren, dau hascht et grad gutt geroot!

            Der Méchel, der Jäp, der Alwiss, der Pitt... hann den Schnaps gekuert un hann all gesaat :

            - Déer lo gétt gutt, à la bonheuaaa !

            Do sén Schnapsanekdoten verzehlt génn. Der ierscht hann se sich errénnert aan fréjer, wéi de Alten noch keen Kippkesseln hotten un den gléidijen Baljsch mét Hotten om Bockel rausgeschlääft hann, de Hott of den "Bischoff" -dat wor so en Art grousser Stouhl- gestallt un den Baljsch of de Méscht gekippt. Watt woren déi Leit doch arm draan ! Dann és iwwer de nau Schnapsbrennerei geschennt genn: et Brennen un et Leitern gétt in Eenmol gemach ! Dat és doch keen Schnapsbrennerei ! Awwer wo se am meeschten ze verzehlen hotten, dat wor iwwer den Kontrollern: dein wo se erwétscht hann és, és beklaat genn un do wo der Kontroler duerch den Scheisse geschläaft génn és, hann se sich de Faischt voll gelacht... Der Jäp  déer aus Kottendroff wor, lo hénnen aan der Grenz, hat jedes Johr verzehlt, wéi se do machen. Wenn Schnéi gefall és un de eenzig Stroos "von Frankreich" zougesperrt wor, hann se Dach un Naat in jedem Haus gebrannt. Wo se de Kesseln héer hotten hat keener gewoscht ! De ganz Gejend hat noo Schnaps geschmackt. Wenn Schnéijohren woren,  hann de Kottendroffer nii keen Schnapsscheinen ausgeféllt un doch Schnaps gedronk wéi de Polacken.

HAUT

           

            Wéi der Schnaps of 16° wor és de Mammen gerouf génn:

            - Kuer mol, ess er nét schmackt; er és wohl noch schéin kloar, awwer mer wees nii...

            Do hat de Mammen en béssien aus em Glas of de Zong geholl, de Léffern gespétzt als wéi wenn mer en Kuss kräät, langsam geschléckt un gesaat:

            -Mä sicher, er és noch gutt!

            Un de Mammen és bliw bés se gesaat hat:

            - Er fängt aan blou ze génn, un ma meent, er gätt en béssien schmacken, eich gätt wei abroppen.

            Dann hat der Pappen den letschen Schnaps gehol, gutt Feier gemach, ess der Noolaaf soll flott rauskommen, in en Krou geschutt, déin of et Fruchtzémmer

verstoppt "for et nächscht Johr nees métzebrennen".

            Der Schnapsschein és gang bés 6 Auer un et sén schon 7. Mä ja, nét schlémm! Der Kessel gétt abgeroppt un dann muss noch eppes wichtijes gemach génn un dat ohne lang ze fackeln, weil wenn der Kontroler käm, dann "wären ma schéin draan!" Der Schnaps muss  abgeloss génn, dat heescht von 60° muss er ronner of 50°. Der Schnaps all és in'er grouss Bitt, mét déim vom Schnucki sén ma weit iwwer de Quantum. Extra Wasser kémmt dabei, fréjer sén s'et of Hechlingen suchen gang, noheer hann se "Evian" Wasser kääft un haut ze Daa kann mer dat och né meh holen un man kääft et Wasser in der Aptéckt. Es dat nét allerhand!

            Wenn der Schnaps of 50° és, génn de Kréi flott geféllt un direckt verstoppt. Een Krou, déi wou genau 20 Liter hällt, bleiw do stehn.

            - Ma machen noch en 3/4 Buttel Schnaps dabei, dann fällt et nét so of, wenn ma se och muss bezahlen! Déer Schnaps lo és for de Tant Finchen... Ich muss noch em Finnchen Beschedt saan, datt et Iwwermuar den Schnaps kréit, nét datt der Kontroler bei et kémmt un et wees von neischt eppes!

            Un den nächschten Dach, hat mein Mammen mussen of Bousendroff of de "Contributions Indirectes" gehn, for den Transportschein ze hollen. Déer Schein és fennëf Mol gestempelt génn, un mét déim Schein daarf dann mein Pappen, un keen annerer, am Freidach Owen zwéchen 6 Auer un 6 Auer 05 der Tant Finnchen ihr 20,75 Liter Schnaps draan. De Zeit és genau gemess, weil us Tant wahnt  "vis à vis" of der anner Seit von der Stroos. Der Schnaps bleiwt dann ongefähr 60 Daa bei em Finnchen im Keller stehn, noo déi 60 Daa kann ma jo denken, datt de Tant alles gegronk hat, un dann kémmt de Krou nees hin wo se hin gehiert. Us Tant Finnchen és en alt Mamzell von 82 Johr déi von Schnaps in ihrem ganzen Lewen nur gehuert hat schwätzen!

 

            So wor de Schnapsbrennerei vor Paar Johr, wéi mein Pappen noch geléwt hat. Un dat hat drei Daa un drei Naaten gedauert. Un mein Mammen hat drei Daa un drei Naaten all Heilijen aagerouf, ess der Kontroler nét soll kommen. Dofor és déer och nii komm. Un so lang wéi mein Mammen noch léwt un beeden kann, brennen mein Brouder un eich noch Schnaps, weil mein Mammen et Brennrecht hat un ma muss profitieren! Awwer mir brennen nur wat erlaabt és for us un for "anner Leit". Meh nét.

            Un wenn ma né meh daarf brennen, weil déi lo owen von Pareis besser wéssen wat gutt és for us, dann machen ma wéi déi anner Leit och: hauen un roppen us Bääm rem. Der Schnaps aus usem Bodem és wéi de Sprooch aus usem Land, mét us Alten steerwt alles aus. Un wat wéllen déi lo owen in Pareis? Nur noch Konschtschnaps un en Konschtsprooch for us Kénner...

HAUT

 

4 Wendelchen

 

         Ich wor en Lausert von 10-11 Johr; als Bauerbou sén ich domols mét den Kéihen ausfahren gang... of den "Wendelchen". Do hotten mir en grouss Wiss gehaat. Nét weit davon am Rand vom Wald do steht haut noch en ganz kleen Kappelchen un do drén huckt der Wendelchen.

           

            "Wendelchen, eich wéll dir mol grad eppes saan. Eich hann dir domols Bloumen gepléckt, Kierzen aagefang, ich hann halt gebet, de sollscht of mein Kéih'n ofpassen, un do sén eich in den Wald mét annern Trawanten Haisjer bauen gang... Un dau hascht so gemach, wéi eich et gewollt hann. Un eich hott iwwer deich keen Grimmelchen gewoscht: wohéer de komm béscht, wéer de béscht. Et hott eefach geheescht: om "Wendelchen" huckt der Wendelchen, un domét basta!

 

            Nohéer hann de Alten mir dein Legend verzehlt. Et hott geheescht, in user Gejend wär mol en grouss Schweinenpescht geween. De Bauern hann all Heilijen aagerouf awwer keener hat ehn'n wéllen helfen. Un ohne Schwein hätt fréijer keen Lottringer kinnten lewen. Do hat der Alwiss oder der Jupp oder der Néckel oder en annerer schlauer Matz, gesaat:

- Der Wendalinus déer kennt eppes von den Schwein'n, weil déer domols mét déinen ze doun hott als Schweinenhiert. Wenn déer us nét helft dann és der Baart ab...!

            Un der Wendalinus hat de Pescht verdriff.

            Un de Bauern hann en Kabaitzien gebaut, den Wendalinus drén gesétzt un sén dohinn piljern komm een mol im Johr im Oktober. Dat wor of em "Wendelchen" do wo eich mét meinen Kéih'n ausfahren gang sén. Un do huckscht dau noch émmer, Wendelchen, du armer Deiwel!

 

            Wendelchen, weescht dau, wo eich de ganz Woch wor? Root mol? Im Wendler Land! Ja, genau, do wo dau begraawscht béscht! Mein léiwer Freindchen wat hascht dau jo en schéin Kérch, donner Keil noch mol! Eich hann mol de Auen ofgeriss wéi en Scheierpuert un mir déi aus em Kopp geguckt, wéi eich dein Sarg gesinn hann im Dom.

            Eich wees jetzer Beschedt iwwer deich, datt hann se mir léi beibraat...

 

            Dau, Prinz von Irrland, hascht dich in us Gejend niddergeloss, béscht mét Schweinen Schoof un Kéih'n ausfahren gang... so wéi eich fréijer. De hascht sicher den Dagobert kannt, déer wo Huddel mét seiner Bocks hott, de worscht Abt von Tholey, un noo deim Dout béscht de in dein kleen Heimat zréckkomm... Do génn eich dir Recht!

 

            Ich hann och gehuert, de wärscht nét alleen riwwer komm von Irrland. Dei Schweschter hascht de métbraat et heilig Oranna un sein Maad et Cyrilla... Déi sén in Beress begraawt nét weit von dahäm. Un et Oranna streckt sein Armen iwwer us Lottringer Land; et és, dat weescht dau doch sicher, de Schützpatronin von den Deitsch Lottringern, un dat sén eich. Also és dein Schweschter mein Schützpatronin un eich hott dat nét gewoscht... Ä bä, dat hann se mir léi beibraat.

            Domols hann ich dir Bloumen gepléckt un de Kierzen aagefang, de hascht of mei'n Kéih'n ofgepasst. De hascht mein Vorfahren vor Paar Honnert Johr von der Schweinenpescht beschétzt. Wenn déi verhongert wären, kinnt eich haut neischt iwwer deich schreiwen...Wendelchen!

            Wendelchen, wenn ich im Fréihjohr dir en dicken Strauss Schlésselbloumen un en dick Kierz gätt schenken! Hein!

Derierscht for dir Merci ze saan, datt eich deich in deiner Heimat kennen geliert  hann...

Un zweitens for eppes ze verlangen.

Ich hann keen Kéih meh ze héiden... alles héit sich selwer. Un ich sén wei en alter Lappes... Awwer guck mol wéi et zougeht bei us in Lottringen. Dein Schwester, et Oranna, és de Schützpatronin von den Deitsch Lottringern, lo gleich sén keen Deitsch Lottringer meh do, mét der Sprooch steerwen déi aus un dann és alles flötten. Un dein Schweschter kann dann gucken wéi se gesitt!

            Mach doch eppes! Stéppel mol en bessien et Oranna, datt et of Tueren kémmt! Et és héchscht Zeit. Dir zwei kannen doch eppes machen? Oder? Bloumen kréin der jedes Johreszeit von mir... Eich hann eech alle zwei arich geer, weil dir bei us wahnen komm sén... freiwillig, un so muss et och weider gehn. Gell jo Wendelchen!

Dommel dich en béssien, Hergott noch mol!

 

(Mundartautoren Symposium    Bosener Mühle    02/03/93 ) 

 

HAUT

 

3 Textes en francique luxembourgeois (B,F,L,D)

 

I Roman en luxembourgois  de Nico Helminger

 

Ce sont des romans achetables en ligne (http://www.phi.lu/online.iwwerland.html ). Merci de vous reporter aux sites de l'auteur lui-même.

 

Un extrait que l'auteur a mis N. Helminger a mis en ligne comme illustration de son travail:

 

en ausflug

frësch loft, wéi een sou seet. an dach. d'renée war grad réischt zwee deeg aus dem spedol, huet nach ëmmer missen zimlech vill där pëllen huelen, war bleech, roueg, onsécher. d'schnëtt, jhust hannert den handgelenker, waren nach gutt ze gesin, zwee roudelzeg strécher, déi ët opmierksam mam wëllne plower verstoppt huet. ëmmer rëm huet ët d'äärm vum plower no vir gezun, bal bis an d'halschécht vun den hänn.
- wou solle mer hi fueren?
d'renée huet d'schëllere gehuewen.
- egal, sot ët, iergendwou.
en neien ufank maachen, jo, `t as kee schlechten dag haut: keng eenzeg wollek um himmel, eng waarm heemlech summerloft, an nëmmen déi liicht giel blieder, déi lues erof schwiewen, soen, datt ët bal hierscht as. d'stad wär him zevill, hat d'renée gemengt, zevill wibbleg an zevill doudeg zegläich, zevill steen, zevill keelt, zevill alles.
- wéi d'spedol, sot ët. de marc wär nach ëmmer do. déi eng sprëtz géif duerch déi aner ersat gin. wann en eraus wär, géif en dach nees ufänken.
déck eechen hun der strooss schiet gin, lénks a riets, souwäit ee gesin huet, hiwwelécht land mat wisen a sték-ker. e bauer huet vum meedrescher erof gewénkt, as an e feldwee agebéit. well mer souwisou duerch de préitzerdall géife kommen, huet d'renée gemengt, kënnte mer jo och nach sénger groussmamm bonjour soe goen. wéi mer du awer um wee fir bei d'haus waren, huet hatt sech anëscht beduecht.
- derno, sot ët, wa mer rof kommen.
op enger wiss, no un der sauer, hu mer eis néiergelooss.
- ech kréie keng loft, sot d'rené, ech bréngen ët einfach nët fäärdeg, déif duerchzeotmen. trotz de pëllen.
mer louche laang do am gras, hun an den himmel ge-stierkt ouni e wuert ze soen.
- d'stréi war anëscht wéi mer geduecht haten, sot d're-née op emol, méi pickeg, gell du, méi stacheleg.
du hu mer allenzwee gelaacht.

 

(Extrait de l'extrait en ligne tiré de "Iwwer Land")

HAUT

 

II Pot pourri de phrases en francique de Moselle

 

On a mélangé quelques phrases rédigées dans l'un des trois franciques de Moselle:

 

A francique luxemburgeois

B franicque mosellan

C francique rhénan

 

Essayez de les identifier !

 

  1. Am hällen Dach metten of da Gass han aich de Grenz gefon. Wat hòtt dii dòò valooa?

 

  1. 'S war kuum e bissel Wind iwer's Land gàng geje Dàà, am groe Morjed. Er, der hohle mursche Stàmm, hat versààt. Em Nochber isch er uff de Rase geplotzt wie e voller Trinker,...

 

  1. Un de Spitzmuss isch uf de Ähren spaziert. Brumesseln, Immen und Grillen han ihr Lied dazu gesurrt, hoch ém blauen Himmel hat's Lerschien gesung. es Koafeld isch fad, ken Koablum, ken Klatschmosen, alles isch furt. 

 

  1. Fréijor, loss doch dei blou Band nommol flattern iwwer't Land, en de Stéchern de Veilschern bléiden, em Himmel de Viwelscher fléjen. Fréijor, komm zréck und bréng uns mét Sonn und Mout, Saft un Blout. 

 

  1. Awwa s' Licht isch schunn gonz kleen, s'isch nimmeh viel Petrol drenn. Sah ma, wu ich dos noch fenn, dos min Liht widda hell kunnt brenn. 

 

  1. Wéi em Schellem an der Nuecht as de Wanter angetrueden, déck mat Äis a Schnéi belueden.Kä méi hat un hie geduecht.   

 

  1. Zum Platze voll vòn Musik isch dini Séél, dini Hänn schpringe uff de Gitarr erum, dini aijene Lieder singsch de jétzt. 

 

  1. Vèn de Këih hia Bréllan schallan de Ställ ; dazwéschen liit-et, on schwéiflich Flommen zénglen n Moment en da Stuu wëi de Hell. Of oimal mänt ma, det Huss fällt sesommen.   

 

  1. Un do hot jeder ent wellen den nieschden beïem sin. Un deï, wou derreïscht hun, fir de neïscht beïem ze sin, deï hun willen de hand opp seï Knie un hun gemäänt, sie hedden meh Dääl dann un der Säächen.  

 

  1. 's isch e Kuh gewenn, die hat kenn Milch meh gin, well se verhext gewenn isch. No honn se die Kuh gemetzt un hon die Idder gekocht un mit de Sichel in die Idder als gehau. 

 

  1. Honn enuffgestiert zum Berch un en Gedonke drowen en Spichre minnem Vadder, minnem alde kronke zugesproch un dann um Kirchoff noch minuddelong hämlich em Gespräch vor minner Mudder Graf gestonn.   

 

  1. Un dernoh isch se halt froh g'sin. No hedd 's wider e Zittlong gewährt. ja, der Monn will wider  g'spunne henn. Alli Fraue henn g'spunne. "Dü müsch aa spinne !" Jetz isch se widder zü dr Nochberschfrau.  

 

  1. Dir gitt déi Haaptregele vun eiser Schreifweis gewuer, dir kritt déi Haaptschwieregkeeten a Fale gewisen, an op eisen Teststrecke kënnt dir dono kucken, wat fir Fortschrëtter dir scho gemaach hutt.

 

Cliquez sur solutions pour avoir les réponses : SOLUTION

HAUT

 

4 textes en francique central (B,D)

 

 

5 Textes en bas-rhénan (D, B, NL)

 

I   Hymne régional de Clèves  de  Th. Bergmann

Wor hör ek t'hüß?

Wor hör ek t'hüß? - kent gej min Land?
Gän Baerge schnejbelaeje,
Gän driewend Waater träkt en Band
Voerbej an groote Staeje:
Dor, wo de Nirs doer't Flackland geht,
Wor in den Baend et Maisüt steht,
On wor de Keckfoars quakt in't Lüß,
Dor hör ek t'hüß.

Wor op de Hej de Loewrek sengt,
Den Haas sprengt doer de Schmeele,
Wor ons de ricke Sägen brengt
De Aerbejshand voll Schweele,
Wor in et Koarn de Klappros drömt,
Van Fäld on Weije rond ömsömt,
So frindlek röst et Burenhüß,
Dor hör ek t'hüß.

Wor gärn de Lüj en oapen Hand,
in Not de Noaber reike,
Voer Gott on Kerk on Vaderland
Noch faas ston, as de Eike,
Wor män'ge Drömer, män'ge Sock,
So gut es, as den aandern ok,
Wor sälde Strit on groot Gedrüß,
Dor hör ek t'hüß.

Pries gej ow Land mar allemoal,
In Nord, Ost, Süd on Weste,
Ok män'ge groote Noet es hoel -
Min Laendche es et beste!
Hier stond min Wieg, hier lüjt mej ok,
So Gott well, eins de Dojeklok
Dann schrieft mej op et steene Krüß:
Hier hört haen t'hüß!

 

   II Parabole de l'enfant prodigue en dialecte d'Aix-la-Chapelle- Transmis par M. Boeckelmann, en 1872, graphie haut-allemande

     (source :  http://www.dbnl.org/tekst/wink007alge01/index.htm  (toutes les langues bas-allemandes et bas-franciques)

 

         12. Der jöngste van dön saat an der vadder: vadder! gef mich minge andehl van et vermöge, wat mich zau könt. Der aue dog dat.

13. No einige dag nohm de jöngste alles ze same, en trock en ä fremd land, en vermöbelet do si ganz vermöge, dörch en ofriesslich leve.

14. Nodem hä nu alles der dörg gemacht hau, kom en grusse hongersnuth en dat fremd land; dor feng he an honger ze krige.

15. Do gong he nu zau ne halver, de leis häm op si landgott goh, do muth he de verkes häue.

16. Gere hei he singe honger gestellt met der affal wat de verkes övrig leisse, evel nömmens gof se häm.

17. Do woht he ganz en sich berüst en saat: wie völl knecht en mäh sönd hem bei de aue, die allemohl brud en överfloss hand, en ich moss hei crepiere.

18. Ich well mich op der lapp mache, on no der aue gohn en dem sage: vadder! ich han benklich gesöndigt an der himmel.

19. Ich ben net weht dinge jong ze hesche; hau mich mer wie enge van ding kneets.

20. He machet sich op de lappe en gong noh der aue. Wie der aue hem va wiitz sitt, leif he hem entgege, feil hem ömgene hoos en pützschet hem.

21. Et jöngsge saat: vadder! ich han benklich gesöndigt an der himmel en ich ben net weht dinge jong ze hesche.

22. Der vadder saat an sing kneets: geschwend! brängt hem de beiste montur, en trekt dei hem an; geft hem 'ne reng angen hank en schong angen puute.

23. Nemmt en fett kauf en magt et kapott, für welle eisse en löstlich si.

Het overige ontbreekt.

HAUT

 

6 Textes en bas-francique

 

 

I   Jean-Noël Ternynck, ``Van de Leie toet de Zee'' – 1998  flamand (France, Nord, Steenwoorde)

`T is morgen Karnaval

Moeder ``pannekoekte'' mee schoone witte bloeme
Die kwaam van de terve van de velden rond `t huis
Emalt in `n Steenmeulen nie vare van myn huus
Een zak bloeme in dien tyd was lyk een goude bloeme.

 

Ze schounk een lytje bier in d'oude ronde komme
In de plekke van melk om zedder te kun bakken
Miek er twee op e keer voor nuuze gulzig monden
En se kunde ze draeien ze was daerom nie dom !

 

Mee bruune potsuiker m'aet toen vele te vele
Die suiker kwaam assan van djuuste over de schreve
Beter en gekopper in velo op de dreve
Zon'er kommyzekotche geen rysche of nie vele.

 

Op vasten Dyssendag en `n dag van Lichtemesse
`T was `t eten van `s navers mee kaffie of mee bier
Karnaval overtyd was een groote feeste hier
In Duunkerke in Belle nog assan kerremesse !

 

 

II Parabole de l'enfant prodigue  dans plusieurs dialectes bas-franciques méridionaux

(source :  http://www.dbnl.org/tekst/wink007alge01/index.htm  (toutes les langues bas-allemandes et bas-franciques)

 

a) Dans la langue de Maastricht (Limbourg du Sud) – Transmis par Prof. Willems en 1873 avec la graphie néerlandaise)

 

          12. De jongste van die twie knape zag teege ze vajer: vajer! geef mich 't deil van et goot, wat mich toukump. En doe verdeilden er ze goot onder z'n twie zeuns.

13. Wienig doag doa noa, doe de jongste zoon al ze goot bij ein gedoon had, is er wiid van z'n awershoes gegange noa e vreemp lant, boe er alle ze goot in euverdoad verteert heet met 't vrouvolk woe er met leefde.

14. Noadat er alles bat opgemaak, kwoam doa 'nne groeten hongersnoed en er begos gebrek te lije.

15. Doarum gong er eweeg um werk te zeuke, en er verheurde zich bij 'nnen hier van dat lant, en dee sjikten em noa ze goot um de verkes te heuje.

16. En er hat geere z'ne boek gevult met d'n draf dee de verkes oate, mè doa woas gei mins dee 'm dat goaf.

17. Toe dach er in z'n eigen en zag: wie veul werklui van me vajer ziin doa neet, die euvervleujig hun broet hubbe, en ich moot hei van honger vergoon.

18. Ich wel zoe neet mie blive; ich goon eweeg! Ich zal weer noa me vajer truk goon en ich zal em zegge: vajer! ich hub teegen uch en teege den hiemel zwoer gezundig.

19. Ich bin neet mie weert dat geer mich eure zoon neumpt; mè doot met mich wie met eine van eur knechs.

20. Wie er dat bij z'n eige bedach had, pakten er zich op en gong noa ze vajer truk. En al van veere zoag em ze vajer oankomme; er woas ontdoon, leep noa 'm tou, veel em um d'n hals en puunden em.

21. De zoon dee zag toe teege ze vajer: vajer! ich hub teegen uuch en teege den hiemel zwoer gezundig; ich bin neet mie weert eure zoon geneump te weurde.

22. Mè de vajer zag teege z'n knechs: brink seffens ein van de beste kleier en doot et em oan; gef em 'nne rink oan z'n vinger en doot 'm sjeun oan z'n veut!

23. Slacht auch zoegeliik 't vetste kaaf en loat us ins 'nne lustige middag hawe.

24. Want dee zoon van mich woas doet en noe is er weer leevetig gewoorde; heer woas verlore en noe is er weer gevonde. Doe begoste ze met veul plezeer te eete.

HAUT

 

 b) Dans la langue de Roermond (Limbourg) – Transmis par l'archiviste J.B. Sivré, en 1870, graphie néerlandaise.

 

De gelikenis van de verloare zoon.

 

11. Eine zekere mins had twee zeun.

12. En de jonkste van heur zag toet de vader: vader! gif mig 't deil van 't good, waat mig toekumt. En hè deilde heur 't good.

13. En neet veul daag doanoa is de jonkste zoon, dè alles bi ein gemaakt had, voertgereisd in ei ver landj en hèt doa zie good ter door gemaakt, mit euverdoad lèvende.

14. En toen hè alles vertèrd had kwaam der einen grooten hongersnood in dat landj en hè begos gebrek te lieje.

 

III Parabole de l'enfant prodigue  dans plusieurs dialectes néerlandais, dialectes friso-saxons des Pays-bas

 

a) Dans la langue de Helmond, Brabant du Nord – Transmis par G.J. van Lakerveld,en 1871 avec la graphie néerlandaise)

          

        11. 'Nne mens ha tweie zuns.

12. En de jongste d'r af zee tigge ze vadder: vadder! zin i, ge most me gêve wa 't meen is. En toe hiel ze vadder dailing.

13. Ennigte daag dornoa viet i al 't zeen bai jen en dee wijt ewêg en gink den hair ligge speule en makte gelijk op wat i ha.

14. En toe 't i 'r dur waar, worden 't 'r 'n grouwte dûrte en i ha vur den honger bekant nie t' ête.

15. En te lange lêste kwamp i hai 'nne mens en die makte n'm vêrkeshûjer.

16. En toe zô i wel geer 't voeier van de vèrkes opgêten hebbe, as i 't moar gemeugen ha, moar ze won 't 'm nie gêve.

17. En toe gink i ligge prakkezeere en daacht: hè! daacht i, bai ons tois zin 'r zooveul knêchs die 't zat hebbe en ikke vergoa van den honger.

 

b) Dans la langue de Utrecht – Transmis en 1872 avec la graphie néerlandaise)

         

        11. D'r was 'is 'n maen en die ad twee zeuns.

        12. In de jungste zee teugen z'n voajer: voajer! gimme m'n paert van de boel da' van mijn hoort. In i dilde ze de boel.

13. In 'n poassi d'rna paekte de jungste zeun aelles bimmekoar in i trok veer 'nweg; in toe broch i z'n boel d'r deur, waent i lifde as 'n prins.

14. Toen i de boel d'r deur gelapt ad kwaem d'r 'n hongersnoat in 't laend in i begon gebrek te lije.

15. In i ging hin in i ging bij 'n burgermins, in die stuurden 'm op z'n arf om de verrekes te heuje.

16. In i wauw z'n buk vulle mit 't voejer van de verrekes, moar niem'nt gaef 't 'm.

17. In toe kwaemd i toe z'n selvers in zee: hoeveul knechs heet me voajer die volop broad hebbe en ik vergaai hier van onger.

18. Ik zel opstoan in noa m'n voajer goan in teugen 'm zegge: voajer! ik heb gezundig teugen den immel in teuge jou.

19. In ik bin nie meer weerd da' 'k je jo bin; nim me moar as knech an.

20. In i stong op in ging noa z'n voajer. In toe die nog veer van 'm aef was, zag z'n voajer 'm, in et spit 'm, in i liep in viel 'm um z'n haels in i kusten 'm.

21. In de zeun zee teugen 'm: voajer! ik heb gezundig teugen den immel in teuge jou in ik bin nie meer weerd da' 'k je zeun bin.

22. Moar de voader zee teuge z'n knechs: bring de beste kleere in trek ze 'm an, in gif 'm 'n ring an z'n haend in schoene an z'n beene.

23. In bring 't gemiste kaellef in slach 't, in loate m'n itte en vroalik weze.

24. Waent me zeun was doad in i is livvend geworde; hi was verloare in i is werum gevonde. In toe begonne ze vroalik te weze.

25. Moar z'n ouste zeun was op 't laend in toe die dich bij 't hus kwaem, toe hoarden i 't gezaeng in de daens.

26. In i riep een van de knechs in vroeg 'm wat 'r te doen was.

HAUT

 

c) Dans la langue de Varseveld (Gelderland) – Transmis et revue par A.J.G.H.  en 1871 avec la graphie néerlandaise)

 

11. Iemes hadde twee zòns.

12. Den jonksten van eur zei töt ziin vader: vader! geef mi-j miin kindsdeel. En hi deilden eur 't goed.

13. Niet lange doarnoa is d'n jonksten zónne, toe 'e alles bi-j mekare hadde, wiit eweg ereisd noa 'n vremd land en doar het 'e ziin goed deur ebracht in aoverdoad.

14. Toe 'e alles vertærd hadde, kwam d'r 'n grooten hongersnood in dat land en hi begon gebrek te liden.

15. Toe ging 'e noa eene van de menschen van dat land en die gebruukten 'm loe um de varkens te hueden.

16. En hi wol gærne zinen boek vullen met varkensvoer, maor niemes gaf 't 'm.

17. En toe 'e hier aover noadacht zei 'e bi-j ziin eigens: hoevölle arrebeiders van miin vader hebt de vulte van alles en ik starve van honger.

18. 'K wil opstoan en noa miin vader goan en tegen 'm zeggen: vader! ik hebb' ezundigd tegen den hemel en tegen ou.

19. Ik bun niet wærd ouwen zònne te heiten; nemp mi-j moar an as 'n arrebeider.

20. En hi ston op en ging noa ziin vader. En toe 'e nog wiit af was, zag ziin vader 'm al en die wier zoo weemuedig dat 'e noa 'm toeliep, 'm um d'n hals viel en 'm kusten.

21. En de zònne zei tegen 'm; vader! ik hebb' ezundigd tegen

 

 

d) Dans la langue de Zwolle (Overijssel) – Tiré de De Navorscher, en 1870 avec la graphie néerlandaise)

 

        11. D'r was 's 'n man, die twie zöns ad.

12. De jongste van de twie zei tègen de văder: văder! gèèf mi-j zoo völle van alles wa' i ebt as mi-j toekump. En de văder deelde ziin goed in twieën.

13. Kort d'r noa pakte de jongste zönne alles bi-j elkander en i gong op reize noa 'n var land; d'r lèèfden 'e nojaal en i bracht 'r alles deur.

14. Toe al ziin geld op was, kwam 'r 'n harge ongersnood in dat land en i begon gebrek te kriigen.

15. En i ging en, en i vrog an ien van de borgers van dat land of i 'm elpen wol; die stuurde 'm noa ziin land om op de varkes te passen.

16. En i wol wel grăg zich zat èten an de foezel die de varkes kregen, maar gien iene die d'r 'm wat van gaf.

17. Toe begon 'e is noa te denken en zei: oevölle knechten van mi-j văder ebben haovervloed van èten en ik goa dood van onger.

18. 'K zal opstoan en noa miin vader goan en 'k zal tègen 'm zeggen: văder! 'k eb 'teel, eel slecht emăkt.

19. En ik bin niet meer weerd da' 'k oew zönne enuumd worde; loat mi-j knecht bi-j oe worden!

20. Dat deedt 'e. Hi stond op en gong noa ziin văder. En toe

 

HAUT

 

 

e) Dans la langue de Meppel  (Drenthe) – Transmis par H. Mulder en 1870 avec la graphie néerlandaise)

 

11. 'N zeker mense hadde twei zeuns.

12. En de jonkste van heur zee töt de væder: væder! geef mij miin pörsien van 't good, dat mij tokomp. En hij gaf 't um.

13. En 'n poosien doarnoa, doe de jonkste zeune alles bij mekæær hadde, is hij weg ereisd noa 'n heel vrömd laand, wiid weg, en hef doar alles deur ebracht.

14. En doe hij alles op hadde, kwam d'r 'n groote hongersnood in dat laand, en doe mus hij onger liden.

15. Nou gunk hij as knecht noa iene van die mensen in dat vrömde laand dienen, en doar mus hij op de zwiinen passen.

16. En hij vruug um wat zwiinevoer, moar hij kreeg 't neet.

17. En doe hij zich good bedachte, dacht hij an 't warkvolk van ziin væder, hoe dee volop hadden en hij niks.

18. En hij zee bij hum zöls: ik goa weer noa hoes to en dan za' 'k tegen miin væder zeggen: væder! ik hebbe groot kwoad edoan!

19. Ik bin 't neet meer eweerd, da' i mij oew zeune neumt; loat mij moar knecht bij oe wörden.

20. Doe gunk hij noa ziin væder en doe hij nog 'n heel ende van hoes was, zag ziin væder hum al en dee kreeg meeliiden met 'm en doe leup hij noa 'm to, völ 'm um ziin haals en smokte 'm.

21. En toe zee de zeune: væder! wat bin 'k 'n slechte zeune; ik bin neet meer eweerd da' 'k oew zeune iete.

22. De væder was blide dat hij ziin zeune weêr zag en zee tegen ziin knechten: hææl gou 'n zund'spak en loat 'm dat antrekken en geef 'm ook 'n rink an ziin vinger en nije schoonen.

23. En dan meu' i 't dikste kalf slachten en dan zu' we mit mekære êten en plezier ebben.

24. Want ik meende dat miin zeune dood was, moar hij lêêft weer; 'k adde nooit edacht da' 'k 'm weer zul zeen en 'k heb 'm weer evunden. En doe wæren ze heel bliide.

 

f) Dans la langue de Groningue (Groningue) – Transmis par S. Reynders en 1870 avec la graphie néerlandaise)

 

11. D'r was 'rais 'n man dei twei zeuns had.

12. En de jongste d'r van zee tegen ziin voader: voader! je mossen mij 't part geven van 't goud dat mij tou heurt. En dou deilde hij heur oet wat ze kriigen konnen.

13. En neit veul doagen loater, dou de jongste zeun alles bij mekoar brocht had, raisde hij noar 'n heil ver land, en doar het hij ziin geld en goud in overdoad deur brocht.

14. En dou hij d'r alles deur jacht had, kwam d'r in dat land 'n groode hongersnood en hij begun gebrek te liiden.

15. Dou gong 'e hen noar ein van de börgers van dat zulde land en doar verhuurde hij zuk bij en dei man stuurde hom noar ziin land om op de zwiinen te passen.

16. En hij zol wel geern ziin liif vuld hebben met 't vour dat de zwiinen vratten; moar gein mens gaf hom dat.

17. Dou begon hij zuk te bedenken en hij kreeg spiit en zee bij zuk zulmen: hou veul knechten en maiden van miin voader hebben overvloud van brood en ik koom hier om van honger.

18. Ik zal opstoan en noa miin voader hengoan en 'k zal hom zeggen: voader! ik heb zundigd tegen de hemel en tegen jou.

19. Ik bin neit meer weerd jou zeun te heiten; moak mij moar ein van jou knechten.

20. Nou, en dou gong 'e op stoan en gong op raize noa ziin voader en dou hei d'r nog 'n heil ende van doan was, zag ziin voader 'm al en dei kreeg 'n iseliken medeliiden met hom; hij luip noar hom tou, völ 'm om ziin hals en smokte hom.

21. Moar de zeun tegen hom: voader 'k heb kwoad doan tegen

 

(source :  http://www.dbnl.org/tekst/wink007alge01/index.htm  (toutes les langues bas-allemandes et bas-franciques)

HAUT

 

 

7 Textes en francique oriental

 

I  Dictons, phrases en dialecte de Hohenlohe, francique oriental du sud.

 

  • Spaarn muss mr, nix verhausche, d'Katz verkaafe und selwer mausche.
  • Oha, Bauer, 's Rood gèjht rüm.
  • Du doch net immer d'Worscht noch'm Schwartemache schmeiße !
  • Do muss d'älscht Kuh lache, un wenn se ka Zäh meh hett.
  • Dr Süß un dr Sauer, die gehn mitenonner uf d'Lauer, dr Süß, der nemmt a Schbatzebrett un schlejchtem Sauer de Hinnern wech.
  • Mr treibt de Bock aus'm Schdall: der G'stonk awwer der bleibt!
  • In Houhelohe haaßt heiß haaß, der Has haaßt Hoos, d'Hos haaßt Hous und 's Haus haaßt Hausch.

 

II  Poésies en dialecte de Hohenlohe, francique oriental du sud.

 

 

Burche, Schlösser, Färschte, Baure

San im Houheloher Land.

Dörfer, Städtlich freindlich lache

Dort am Joogscht- und Kocherstrand.

S'is sou lieblich, schää un haalich

Wie wenn all Dooch Sunndich wär,

Un der Herrgott fraabt se, wenn'r

Gucjt zu unserm Ländle her.

 

Rudolf Schlauch

 

 

Mouscht und Brot,

der Houheloher laad kaa Not.

Wer im Frihjohr net zawwelt,

Im Sommer net gawwelt,

Im Herscht net frih uffsteht,

Der soll'n sehn, wie's'm im Winter geht.

 

Uf de Felder reift der Seeche,

Oubst un Ebirn, Korn und Kern.

In de Ställ do grunze d'Sailich,

Baurehaamet Houhelohe,

Jeder hot di gern.

 

H. Bischof, A. Gaebele

 

 

Manchsmoel

Manchsmoel, späet nachts,

wenn dr Moend  aus'n Houlz kummt,

halte mi me Gedanke oft lang

oun Fenschter.

Und manchsmoel reiid i mit ebber und

sooch doch ko Woert, reiid mit ebber,

den i nit kenn, reiid in ere Sproech,

diie schieer näemermäch kennt,

in ere Sproech, diee i niee g'läehrt hob,

in ere Sproech, mit därre i uff d'Welt kumme bin.

Manchsmoel, späet in dr Noocht,

wenn alles schäeft, reiid i mit ebber

oehne e Woert, und wenngleich näemer

doe is how i des G'fühl, dass mi ebber häert und verstäeht.

 

Gottlob Haag

 

(NB: les "e" après voyelles se prononcent comme un "e" atone comme dans petit)

 






sommaire contact